سومین دندان آسیا را دندان عقل می گویند. از آنجاییکه این دندان حدود در 17 سالگی رشد می کند، به همین علت آن را دندان عقل نام داده اند. چهاردندان عقل در 2 فک هر انسان وجود دارد که در واقع آخرین دندان ها در قوس فکی هستند. ( پیشنهاد میشود مقاله همه چیز درباره لمینت دندان را مطالعه بفرمایید )
 
انواع دندان عقل

دندان عقل می تواند به شکل رشد کرده, نیمه نهفته و یا کامل نهفته باشد و حتی ممکن است اصلا وجود نداشته یا حتی بیش از یک دندان عقل نهفته در هر سمت وجود داشته باشد. رشد دندان عقل احتیاج به وجود فضای کافی در استخوان فک دارد و در صورتی که فضای به اندازه در فک انسان نباشد، دندان به شکل نهفته یا نیمه نهفته خود را نشان می دهد.
چگونه می توان پی برد دندان عقل نهفته اسنت یا نیمه نهفته؟

با روش رادیوگرافی و یا همان عکس از دندان ها منسوب به عکس OPG می توان به نهفته یا نیمه نهفته بودن و در کل وضعیت قرارگیری آن ها در فک پی برد.
آیا کشیدن یا جراحی دندان عقل ضروری می باشد؟

یکی از سوالات مرسوم بین بیماران این است که آیا حتما می بایست دندان عقل را کشید یا می توان آن را نگه داشت؟

دندان عقل اگر در جای درست رشد کند، مانند بقیه دندان ها مفید و مؤثر هستند و برخلاف تصور اکثر افراد در این شرایط نباید دندان را کشید، اما این موقعیت کمتر پیش می آید و رشد دندان عقل معمولا توام با مشکلاتی است. یکی از این مشکلات پوسیدگی شایع به دلیل دسترسی کمتر به آن است، حتی اگر در جای مناسب رشد کرده باشد. همچنین در بسیاری از موارد ممکن است دندان عقل به سایر دندان ها فشار وارد کند و سبب بی نظمی و نامرتبی آن ها شود.
پوسیدگی دندان عقل

دندان عقلی پوسیده شده در صورت داشتن موقعیت مناسب در دهان قابلیت ترمیم یا پر کردن دارد. اما اگر موقعیت دندان عقل مناسب نباشد، بهتر است قبل از به عصب رسیدن اقدام به کشیدن آن کنید، زیرا در هر صورت نهایت نمی توانید آن دندان را نگه دارید. همچنین در سایت medicalnewstoday اطلاعات مفیدی وجود دارد.
دندان عقل نیمه نهفته

اغلب مسائل به وجود آمده در بیماران مربوط به دندان های نیمه نهفته است. در این دندان ها به دلیل گیر غذایی بین دندان و لثه ی پوشاننده و آسیب به لثه از سمت دندان مقابل بیشترین احتمال به وجود آمدن مشکلاتی از قببیل آبسه و سلولیت وجود دارد.
مراقبت های لازم در 24 ساعت اول پس از جراحی دندان عقل

• گاز استریل روی زخم را تا یک ساعت در محل جراحی نگه دارید.

• از عوض کردن گاز جلوگیری کنید.

• خونریزی و درد، تا چند ساعت پس از جراحی طبیعی می باشد .

• تورم و کبودی تا چندروز پس از جراحی طبیعی است و رفع می شود.

• بلافاصله بعد از جراحی دندان عقل، تا چند ساعت از کیسه یا کمپرس یخ در آن قسمت استفاده نمایید تا ورم آن کاهش پیدا کند.

• در صورتی که درد داشتید، از مسکن استفاده کنید، این درد اصولا بعد از 2،3 روز به طور کامل رفع می شود. در غیر این صورت حتما با پزشک خود مشورت کنید.

• آب دهان خود را بیرون نریزید و به شکل نرمال قورت دهید.

• تا چند ساعت بعد از جراحی سعی کنید از صحبت کردن اجتناب کنید.

• ممکن است تا روز بعد بزاقتان آغشته به خون باشد.

• در صورت که دچار خونریزی شدید شدید، از گاز استریل استفاده کنید.

• جهت بهبود سریع تر جای زخم از اناناس نی توانید استفاده کنید.

• در دوازده ساعت اول بعد از جراحی غذاهای سرد و مایع میل کنید و تا یک هفته از جویدن غذا در ناحیه جراحی شده خودداری نمایید.
مراقبت های کلی از روز بعد از جراحی دندان عقل

• تا یک هفته پس از جراحی از استعمال دخانیات خودداری نمایید.

• تا چندروز از فعالیت شدید بدنی پرهیز نمایید.

• تشکیل غشای سفید رنگ در محل زخم و مخاط اطراف آن دلیل حتمی بر وجود عفونت نیست و پس از مدتی با شستشوی دهان از بین خواهد رفت.

• طبق دستور پزشکتان از سرم شستشو تا چندروز استفاده کنید.

• از دستکاری محل زخم و بخیه ها بپرهیزید.
درد پس از کشیدن یا جراحی دندان عقل

درد مختصر پس از کشیدن دندان عقل تا چندین روز طبیعی است و با مراقبت هایی همچون استفاده از کمپرس یخ و مسکن این مسئله پس از گذشت چندروز رفع خواهد شد.
خونریزی پس از کشیدن دندان

در صورتی که بیمار مشکل انعقادی داشته باشد و یا از داروهای ضد انعقاد خون استفاده نماید، ممکن است به میزانی خونریزی در محل داشته باشیم.
تغذیه پس از کشیدن یا جراحی دندان عقل

در 24 ساعت اول، از مایعات سرد و غذاهای نرم و سرد از قبیل بستنی، ماست و استفاده کنید. از آشامیدن مایعات گرم مانند چای پرهیز کنید. در روزهای آتی معمولا احتیاجی به رعایت رژیم غذایی خاصی نیست، اما مراعات کلی را فراموش نکنید.
عفونت پس از کشیدن دندان عقل

در صورتی که مراقبت های لازم و بهداشتی را رعایت نکنید، ممکن است به عفونت مبتلا شوید، که البته این امر به ندرت اتفاق می افتد.
عوارض جراحی دندان عقل

عارضه ای به نام درای ساکت یا حفره ی خشک ممکن است پس از جراحی دندان عقل رخ دهد. در صورت بروز این پدیده پس از چند روز درد مریض زیاد شده و بو و مزه ی بد در دهان حس می کند.
هزینه کشیدن دندان چقدر است؟

در صورتی که دندان عقل شما بیرون باشد به معنی اینکه کامل رشد کرده باشد، نیازی به جراحی ندارد و با کشیدن ساده کار انجام می شود که هزینه کشیدن دندان عقل در این مرحله چیزی حدود 450 تا 600 هزار تومان است. در صورتی که دندان عقل به صورت نیمه نهفته یا کاملا نهفته باشد، هزینه جراحی دندان عقل بسته به حجم جراحی و موقعیت دندان بیمار، چیزی حدود 700 تا 1 میلیون و 200 هزار تومان می باشد.
آیا دندان عقل را باید کشید؟

کشیدن دندان عقل قبلا اشاره شده است که در سنین 17 تا 20 سال رشد می کند البته در دخترها زودتر از پسرها دندان عقل رشد می کند.
دندان عقل با سایز های مختلف با سایر دندان ها تفاوت داشته و در بسیاری از موارد این دندان ها برای انسان مشکل آفرین شده لذا دانستن نکات زیر در مورد دندان های عقل می تواند سودمند باشد:

1- همیشه جوانه های دندان های عقل تشکیل نشده و لذا این دندان ها در بعضی افراد وجود نداشته و غایب هستند غایب بودن دندان های عقل دلایل مختلفی می تواند داشته باشد که یکی از آن ها ارث می باشد.

2- رویش دندان های عقل معمولا با مشکلاتی همراه بوده که از آن جمله دردهای مبهم و گاهی شدید که درافراد مختلف متفاوت است. همچنین تورم و اماس لثه اطراف دندان عقل در حال بیرون آمدن و گاهی درد و خونریزی از این ناحیه. یک نوع عارضه لثه هنگام رویش دندان عقل ممکن است به وجود آید که از نظر علمی به نام پری کورونیت نامیده می شود. که عارضه ای دردناک می باشد که نیاز به درمان های دارویی و گاهی جراحی پیدا می کند.

3- دندان های عقل همیشه بطور طبیعی و مستقیم رویش پیدا نمی کنند بلکه در بسیاری از موارد در مسیر رویش خود به سمت دندان مجاور کج شده و دندان عقل بطور افقی در استخوان فک خوابیده و قادر به رویش نبوده و لذا به صورت نهفته در فک باقی می ماند. بسیاری از مردم از وجود دندان های عقل اثر یک رادیوگرافی از فکین به دلایل دیگری به وجود این دندان ها پی برده می شود. در مورد این که آیا دندان عقل نهفته را باید کشید یا به نظرات متفاوت هستند، بعضی معتقدند باقی مانده این دندان ها می تواند زمینه بروز تومورهای خاصی از جمله آوملوبلاستوما را ایجاد کنند. ثابت شده است که دندان های عقل پایین بیشتر دچار نهفتگی می شوند.

4- بسیاری از دندان عقل پس از رویش با دندان های جلویی خود به درستی جفت نشده و لذا جویدن غذا را نقشی ندارند.

5- دندان های عقل به دلیل نداشتن یک شکل طبیعی مشخص مانند بسیاری از دندان های دیگر و قرار گرفتن در انتهای فکین و تمیز نشدن آن ها هنگام مسواک زدن بسیار آسیب پذیر بوده و معمولا زودتر از سایر دندان ها پوسیده می شوند و باید به کشیدن دندان عقل منجر شوند.

6- ترمیم و پرکردن دندان های عقل کار دشواری است و کشیدن آن ها نیز از دیگر دندان ها دشوارتر می باشد. عفونت این دندان ها به راحتی در فضاهای صوتی و فکی پخش شده و می تواند برای بیمار خطرآفرین و مشکل ساز باشد.

7- توصیه می شود هریک از اعضای خانواده از 20 سالگی با مراجعه به دندانپزشکی و در صورت لزوم گرفتن یک عکس، وضعیت دندان عقل خود را مشخص نموده و در صورت داشتن دندان عقل تکلیف نگهداری و یا خراج شدن آنها را مشخص نمایند.
جراحی دهان و فک و صورت و کشیدن دندان عقل؟

جراحی یکی از وظایف یک دندانپزشک است به همین دلیل غالبا دندانپزشکان در تابلو خود عنوان جراح دندانپزشک را می آورند. البته جراحی در محدوده ی فک و کشیدن دندان عقل است. گرچه جراحی های وسیع و بزرگ و پیچیده در حیطه تخصص یک متخصص جراحی فک و صورت است ولی دندانپزشکان عمومی نیز جراحی های کوچک مانند کشیدن دندان عقل و جراحی دندان عقل، شکافتن آبسه ها و .. را انجام می دهند.
جراحی ها در دندانپزشکی به دو دسته تقسیم می شوند:

1- جراحی های محدود و کوچک مانند کشیدن دندان عقل، شکافتن آبسه و جراحی ها برخی از ضایعات کوچک و محدود.

2- جراحی های بزرگ را که دارای طیف وسیعی است این نوع اعمال جراحی در تخصص جراح فک و صورت است.
برخی از انواع جراحی های بزرگ از قرار زیر می باشند:

1- جراحی های دندان عقل نهفته: جراحی تومورهای فک و صورت و دهان، جراحی های فک جهت اصلاح ناهنجاری های فکی مانند کوچک یا بزرگ بودن یک یا هر دو فک، جراحی های ناهنجاری های دندانی فکی مانند جراحی شکاف کام و لب

2- جراحی صدمات فکی و صورت: این نوع جراحی در تصادفات و حوادث لازم است. متخصص جراحی فک و صورت انواع شکستگی های فکی و صورتی را از طریق جرای درمان می نماید.

3- جراحی زیبایی: مانند جراحی ترمیمی پلاستیک، جراحی بینی که بیشتر جنبه ی زیبایی داشته و امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده است. البته این نوع جراحی ها بیشتر کارجراحی پلاستیک و متخصص گوش و حلق و بینی است. جراحی های بزرگ به وسیله هر یک از متخصصین فوق در بیمارستان و تحت بیهوشی انجام می گیرد. بسیاری از ناهنجاری های فکی و صورتی بعد از سن بلوغ که دیگر از طریق ارتودنسی قابل جبران نیستند به وسیله ی جراحی درمان می شوند مثلا افرادی که دچار جلوزدگی فک پایین یا بالا یا جلو آمدن هردو فک بوده و در دوران کودکی و نوجوانی از طریق ارتودنسی اقدام به درمان نکرده اند در سنین جوانی می توانند از طریق جراحی مشکل فکی خود را حل کنند.
دندان عقل فدای ارتودنسی

اگر در هنگام ارتودنسی فضای کمی برای حرکت دادن دندان ها داشته باشید متخصص ارتودنسی با توجه به تخصص خود و توصیه ی وی قبل از شروع درمان ارتودنسی به فرد می گوید که دندان های عقل را بکشد و از دهان خارج کرده و اگر در هنگام جراحی ها و ارتودنسی ها که می خواهد دندان ها مرتب شوند وجود دندان عقل مانع از مرتب شدن آن ها کند. اگر بعد از اینکه ارتودنسی انجام شد و هنوز هم مقداری شلوغی در فک پایین وجود داشت باید به کشیدن دندان عقل اقدام شود و متخصصان به فرد توصیه می کنند که باید دندان عقل خود را بکشند و آن را جراحی کنند تا کمی از این بی نظمی از بین برود.

در برخی موارد دندان عقل در حین رشد کردن راه را گم کرده و به صورتی رشد می کند که به بقیه ی دندان های مجاور خود آسیب وارد می کند و به جای اینکه به صورت عمودی رشد کند رو به جلو رشد کرده و حرکت می کند در این شرایط ریشه ی دندان آسیابی دیگر را قربانی کرده و آن را از بین می برد. اگر در این شرایط به کشیدن دندان عقل اقدام نکنید پس از مدتی دندان آسیابی از ریشه باید درمان شود و با گرفتن عکس از رادیوگرافی از جهت رشد دندان عقل باید اطمینان حاصل کرد.
علت اینکه باید این دندان را کشید این است که نسبت به سایر دندان های دیگر خیلی دیر رشد می کند و زمانیکه می خواهد رویش داشته باشد در فک فضای کافی وجود نداشته و همین باعث می شود تا اکثر مواقع به صورت پنهانی و نیمه نهفته نشان خواهد داد و در زیر لثه باقی می ماند. آماری که تا به امروز در دست است نشان می دهد معمولا این دندان برای افراد دچار مشکل کرده و مجبور به کشیدن آن هستند. همین زیر لثه ماندن آنها باعث می شود تا به صورت تدریجی پوسیده شوند و خرابی آنها باعث پوسیدگی دیگر دندان ها نیز خواهد شد.

در برخی از مواقع حتی نیاز است برای کشیدن دندان عقل در بیمارستان بستری شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت. همچنین یکی دیگر از عوارضی که این دندان می تواند در پی داشته باشد این است که باعث انحراف دیگر دندان ها خواهد شد. اگر در ناحیه مفصل فک و گوش و چشم و حتی سر خود احساس درد دارید طبیعی است این ها عوراض همان دندان عقل هستند که در حال پوسیده شدن است. در این مواقع بهترین کار این است که باید به کلینیک دندانپزشکی مجهزی مراجعه نمایید و زیر نظر یک دکتر دندانپزشک اقدام به کشیدن آن نمایید.